خطاهای ادراکی در رفتار سازمانی

Perceptual Errors in Organizational Behavior

درباره خطاهای رایج ادراکی در سازمان ها چه می دانیم؟

خطای ادراکی چیست؟

اطلاعات در مورد واقعیت خارجی توسط حواس ما از محیط دریافت می شوند، در مغز مورد تعبیر و تفسیر قرار می گیرند و در نهایت درک ما از محیط را بازنمایی می کنند. ( در پرانتز بگویم: پارادایم ساخت اجتماعی واقعیت یا social construction of reality در یک سوی انتهایی این طیف، برای واقعیت خارجی وجود قائل نیست و آن را حاصل ادراک واجماع عموم می داند.) اما گاهی میان واقعیت و بازنمایی ادراکی ما نوعی ناهماهنگی ایجاد می شود. این ناهمخوانی میان ادراک ما و واقعیت بیرونی همان خطای ادراکی است.

منظور از خطای ادراکی در سازمان چیست؟

اثر خطاهای ادراکی در سازمان ها بسیار مشهود است، زیرا افراد سازمانی همواره یکدیگر را مورد قضاوت قرار می دهند. تأثیر این خطاها در فرآیندهای مدیریت منابع انسانی بسیار به چشم می خورد. ارزیابی عملکرد و انتخاب و استخدام دو نمونه بارز از فانکشن های منابع انسانی هستند که بسیار در معرض خطاهای ادراکی قرار دارند.

خطاهای ادراکی رایج در ارزیابی عملکرد کارکنان کدامند؟

در زیر به برخی از رایج ترین خطاهای ادراکی در فرآیند ارزیابی عملکرد کارکنان اشاره می کنیم:

Halo error

ارزیابی خوب تمام وظایف کاری ارزیابی شونده براساس عملکرد خوب در یک وظیفه

Horn error

ارزیابی بد تمام وظایف کاری ارزیابی شونده براساس عملکرد ضعیف در یک وظیفه

First impression error

ایجاد نظر مثبت یا منفی اولیه نسبت به ارزیابی شونده و ارزیابی عملکرد فرد در طول دوره ارزیابی براساس آن

Recency error

اهمیت دادن به عملکرد مثبت یا منفی فرد در انتهای دوره ارزیابی و ارزیابی عملکرد فرد در طول دوره براساس آن

Leniency error

ارزیابی فرد، بالاتر از استحقاق او

Severity error

ارزیابی فرد، کمتر از استحقاق او

Central tendency error

اجتناب از ارزیابی بالا یا پایین فرد

Clone error

ارزیابی بالاتر افرادی که در رفتار یا شخصیت به ارزیاب شبیهترند

Spillover error

ارزیابی پایین فرد به خاطر عملکرد ضعیف در دوره های ارزیابی قبل

source: Milkovich, G. , Newman, J., Gerhart, B. (2014), Compensation, Mc-Hraw Hill